Cytryniec chiński (Schisandra chinensis) jest gatunkiem rośliny z rodziny cytryńcowatych. Opisywany jest jako roślina o pięciu smakach: słodkiej skórce, kwaśnym miąższu, słonych jądrach nasion oraz gorzkich nasionach. Jest to pnącze z małymi czerwonymi jagodami, którego obszar występowania obejmuje wschodnią Azję (Rosję, Chiny, Japonię i Korę) [1]. Roślina ta należy do adaptogenów. Cała roślina cytryńca chińskiego jest lecznicza, choć głównie wykorzystywane są liście, nasiona oraz owoce. Związkami aktywnymi występującymi w cytryńcu są lignany. W owocach znajdują się: kwasy organiczne (winowy, cytrynowy – do 12% suchej masy, jabłkowy – do 10%), witamina C, białka, kwasy tłuszczowe, węglowodany, antocyjany, flawonoidy, olejki eteryczne, garbniki oraz w znikomych ilościach: magnez, wapń, potas, fosfor, żelazo. Wszystkie części cytryńca chińskiego zawierają olejek eteryczny, natomiast nasiona zawierają 33% tłustego oleju [2].
Wpływ cytryńca na organizm
Cytryniec chiński ma pozytywne działanie na układ sercowo-naczyniowy, układ pokarmowy, ośrodkowy układ nerwowy, układ hormonalny, chroni przed stresem i działa przeciwzapalnie [3]. Roślina ta dzięki związkom aktywny z grupy lignan zapobiega uszkodzeniom wątroby i przyspieszają procesy jej regeneracji.
Główne działanie cytryńca chińskiego to między innymi:
- wzmacnianie ośrodkowego układu nerwowego,
- antyoksydacyjne i ochronne wobec komórek wątroby,
- zapobieganie miażdżycy,
- spowalnianie procesów starzenia,
- zapobieganie niedokrwistości,
- zapobieganie depresji,
- wspomaganie dobrego samopoczucia i zwiększanie odporności na stres,
- poprawianie odporności psychicznej i fizycznej organizmu [3],
- poprawianie koncentracji i procesu zapamiętywania [6],
- podnoszenie libido [7],
- wspomaganie leczenia prostaty [8].
Badania nad cytryńcem chińskim
Cytryniec chiński przyciąga uwagę uczonych na całym świecie, poszukujących bezpiecznych i skutecznych metod zwalczania zmęczenia u sportowców. Ciekawe są wyniki badań na myszach przeprowadzone przez Cao i innych [4]. Myszy dostawały cytryniec chiński w formie specjalnie przygotowanego naparu z suszonych owoców. Podczas badania monitorowano takie parametry jak: stężenie mleczanu, stężanie azotu mocznikowego – mocznika – we krwi (BUN) i stężenie hemoglobiny (Hb). Mocznik (BUN) to wynik metabolizmu białka i aminokwasów. Powstaje on w wątrobie i jest przenoszony przez krew do nerek w celu wydalenia. Uważa się, że BUN jest wążnym parametrem biochemicznymi krwi związanymi ze zmęczeniem, ponieważ stwierdzono zależności oraz znaczny wzrost jego wartości po wysiłku [5]. Hemoglobina (Hb), czerwony barwnik krwi, to białko stanowiące około 30% masy erytrocytów. Jego główną funkcją jest transport tlenu z płuc do tkanek. Hemoglobina ma również wpływ na utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie. Wpływa bezpośrednio na metabolizm substancji i metabolizm energii w organizmie, a co za tym idzie, na funkcjonowanie organizmu i zdolność organizmu do wysiłku, w tym zdolność do obciążania i zmęczenia wysiłkiem. Hb jest zwykle jednym ze wskaźników odzwierciedlających stopień regeneracji po zmęczeniu wysiłkiem, co więcej w pewnym zakresie wyższy poziom Hb jest pomocny w poprawie zdolności wysiłkowej [5]. Myszy poddawane były treningowi pływackiemu przez 28 dni, a pomiary wyżej wymienionych parametrów przeprowadzano przed i po pływaniu. Ostatecznie badania wykazały, ze znaczącą wydłużył się czas pływania u myszy, które przyjmowały cytryniec chiński. Co więcej, wykazano, że stężenie kwasu mlekowego oraz azotu mocznikowego po treningu było znacznie mniejsze u myszy przyjmujących ww. roślinę. Natomiast zwiększyło się stężenie hemoglobiny, co jest pożądanym efektem u sportowców. Należy nadmienić, że w trakcie badania nie wykazano, żadnych toksycznych właściwości rośliny, a suplementacja nie wpłynęła na zmianę masy ciała zwierząt.
Podsumowanie
Podsumowując oto korzyści przyjmowania cytryńca chińskiego u sportowców:
- opóźnienie zmęczenia fizycznego i psychicznego,
- poprawa wytrzymałości,
- może pomóc w odzyskaniu sprawności po okresie przetrenowania,
- może przyspieszyć powrót do zdrowia po kontuzjach sportowych,
- zmniejsza szkody spowodowane stresem oksydacyjnym.
Cytryniec chiński na rynku dostępny jest w postaci herbat, suszu, proszku, tabletek oraz wyciągów. Trzeba jednak pamiętać, że preparaty dostępne na rynku znacznie różnią się jakością i standaryzacją ekstraktu na zawartość składników czynnych. Wybieranie preparatów ze sprawdzonych źródeł to podstawa przy przyjmowaniu suplementów.
Literatura:
- https://npgsweb.arsgrin.gov/gringlobal/taxon/taxonomysearch.aspx?language=en
- Dąbrowska-Bernstein B., Moskalik M., Wydro D., Adaptogeny korygujące reakcję organizmu na stres i zaburzenia homeostazy – pomocą w prewencji chorób cywilizacyjnych Adaptogens correcting body’s response to stress and the disruption of homeostasis – helpful in the prevention of lifestyle diseases.
- Winston D., RH (AHG), Maimes S. Herbs for Strehgth, Stamina and Stress Rrelief. Healing Arts Press, Rochester, Vermont. 2007.
- Cao S, Shang H., Wu W., Du J. , Putheti R. Evaluation of anti-athletic fatigue activity of Schizandra chinensis aqueous extracts in mice African Journal of Pharmacy and Pharmacology Vol. 3(11), pp. 593-597, November 2009.
- Wang JJ, Shieh MJ, Kuo SL, Lee CL,). Effect of red mold rice on antifatigue and exercise-related changes in lipid peroxidation; in endurance exercise. App. Microbiol. Biotechnol,. 70: 247–253. Pan TM 2006.
- Vijayasree V. Giridharan,Rajarajan A. Thandavarayan,Shinji Sato,Kam Ming Ko&Tetsuya Konishi Prevention of scopolamine-induced memory deficits by schisandrin B, an antioxidant lignan from Schisandra chinensis in mice, Pages 950-958 , Published online: 26 May 2011.
- Kim HK1, Bak YO, Choi BR, Zhao C, Lee HJ, Kim CY, Lee SW, Jeon JH, Park JK. The role of the lignan constituents in the effect of Schisandra chinensis fruit extract on penile erection.
- Choo SH, Sung HH, Chae MR, Kang SJ, Han DH, Park JK, So I, Lee SW. Effects of Schisandra chinensis extract on the relaxation of isolated human prostate tissue and smooth muscle cell. J Ethnopharmacol, 2014.